maandag 18 juni 2012

Armoede in België: uithuiszetting en dakloosheid in Leuven.



  Op maandag 04 juni 2012 las ik in de krant en op de website van DeMorgen een artikel over het stijgend aantal mensen in Antwerpen die geconfronteerd worden met uithuiszetting en dakloosheid.


http://www.demorgen.be/dm/nl/989/Binnenland/article/detail/1448421/2012/06/04/Ook-gezinnen-met-een-inkomen-en-zonder-schulden-belanden-op-straat.dhtml

Niet alleen in Antwerpen , maar ook in Leuven worden mensen geconfronteerd met uithuiszetting en dakloosheid.


Mensen in armoede ervaren knelpunten en sociale uitsluitingen met structurele oorzaken op tal van levensdomeinen, waaronder huisvesting. Mensen in armoede hebben het bijzonder moeilijk op het levensdomein huisvesting.

Armen komen op basis van hun inkomen in aanmerking voor sociale huisvesting. De toegang tot sociale huisvesting in Leuven is niet volledig gegarandeerd. De wachttijden voor een sociale woning zijn tegenwoordig gemiddeld 5 tot 7 jaar. Voor grote gezinnen zelfs nog langer. Ook de wachttijden voor een wooneenheid dat verhuurd wordt via het SVK zijn  lang.

 
Mensen in armoede moeten hierdoor noodgedwongen opzoek gaan naar een woonst op de private huurmarkt. De huurprijzen in Leuven zijn hoog en de huurwaarborg wordt onbetaalbaar.

Mensen in armoede en sociale uitsluiting  komen zeker op de private markt vaak terecht in slechte woningen die structurele gebreken vertonen op gebied van woonkwaliteit. Problemen die kunnen opduiken zijn bijvoorbeeld vochtproblemen, schimmels, geen  goede verwarming, tochtende en rottende ramen en deuren, binnensijpelent water als het regent, enz…. 

 Door de hoge huurprijzen, de onzekere inkomenssituatie, de sociale uitsluiting en de complexiteit van een leven in armoede krijgen mensen in armoede te maken met de opbouw van overlevingschulden ( huur, energie, water,...) .Door deze huurachterstallen kunnen ze geconfronteerd worden met dreigende en effectieve uithuiszetting. 

 Mensen die dreigen dakloos te worden of dakloos zijn geworden kunnen terecht bij het OCMW en crisisopvanginitiatieven van het CAW en andere sociale organisaties.  

 
Ook in Leuven is dreigende en effectieve uithuiszetting een probleem.

In 2010 klopten 277 mensen bij het OCMW van Leuven aan nadat ze dakloos waren  geworden.
De opvangmogelijkheden van het OCMW zijn beperkt. Het OCMW van Leuven beschikt over een beperkt aantal doorgangswoningen: 1 gezinswoning, 4 appartementen, 7 kamers en 3 studio’s.
Het OCMW kan verder helpen door het voorschieten van de  huurwaarborg en de eerste maand huur. Daarnaast betaalt het OCMW (van Leuven) ook ( eenmalig in je leven) een instalatiepremie uit.

 
Crisisopvang (KOC) van CAW regio Leuven beschikt over 14 bedden. In 2010 kreeg het KOC van CAW regio Leuven 1850 aanvragen voor crisisopvang (niet allemaal vanwege uithuiszetting) en  werden er 254 mensen effectief opgevangen. Bij het KOC van CAW Leuven kunnen mensen 3 weken verblijven, soms wordt dit verlengd.
De complexiteit van een huisvestingsproblematiek en de situatie op de huurmarkt maakt dat 3 weken vaak een te korte periode is om een oplossing te vinden voor hun huisvestingsproblematiek.
Door het beperkte aantal bedden en de stijgende vraag naar opvang moeten mensen die dakloos zijn geworden moeten ze vaak 3 a 4 weken bellen voor ze een plek hebben bij crisisopvang.

Dreigende en effectieve uithuiszetting zet ook de toegang tot nutsvoorzieningen elektriciteit , gas en water ernstig onder druk. Mensen die in een daklozensituatie terecht  komen verliezen grotendeels hun toegang tot nutsvoorzieningen elektriciteit , gas en water.

 
Tijdens hun zoektocht naar een nieuwe woning op de private markt ervaren mensen in armoede  uitsluitingen op basis van bron van inkomsten ( leefloof/leefgeld, werkloosheidsuitkering,…) , hoogte van inkomen, OCMW-huurwaarborg,  de 30% regel , enz….

Dit zijn knelpunten en sociale uitsluitingen die zeker niet enkel in Leuven voorkomen. 

Uithuiszetting en dakloosheid is een zeer complexe problematiek met diverse oorzaken. Wat de oorzaak ook is , dakloosheid is altijd een uiting van (extreme) armoede en sociale uitsluiting.


Dit vraagt een integrale aanpak op individueel niveau ( het versterken van en krachtgericht werken met  mensen in armoede ) , institutioneel niveau ( werking van maatschappelijke instellingen verbeteren ) en maatschappelijk niveau ( werken aan maatschappelijke structuren).


Om te voorkomen dat mensen in armoede het nog moeilijker krijgen op het levensdomeinen huisvesting en energie ( elektriciteit , gas en water ) zou de gemeentelijke overheid , ondersteund door hogere overheden op structureel vlak dringend bijkomende beleidsacties moeten nemen om een leven dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid te kunnen garanderen.

Ik vraag dan ook dat de Federale , Vlaamse , Waalse en Brusselse regering en de gemeentelijke overheden dringend extra gecoördineerde initiatieven nemen om bijkomende opvangplaatsen te voorzien. Dit alles moet kaderen binnen een gecoördineerde totaalaanpak ter bestrijding en preventie van dakloosheid in heel het land.

In Leuven worden al heel veel dingen gedaan, toch zijn bijkomende maatregelen nodig.

Op gemeentelijk vlak zou elke gemeente minimum 10% sociale huisvesting moeten hebben, Leuven zit momenteel op 6, 88%.
Verder kan de gemeentelijk overheid zelf een meer actieve rol spelen bij het bestrijden van leegstand, renoveren en het terug op de private huurmarkt brengen van huurwoningen.

Het OCMW van Leuven had vroeger een speciaal team rond huisvesting. Mensen hadden hier goede ervaringen mee. Dit team is wegens omstandigheden een tijdje geleden geïntegreerd in de onthaalwerking van de sociale dienst van het OCMW Leuven. Gezien de enorme vraag naar huisvestingsbegeleiding vraagt Groen Leuven  dat er opnieuw een speciaal team huisvesting binnen het OCMW van Leuven wordt opgericht. Het team dient zoveel mogelijk op zoek te gaan naar mensen met huisvestingsproblemen en zoveel mogelijk in te zetten op preventieve woonbegeleiding om dreigende en effectieve uithuiszetting te voorkomen.                                                                                                                                                       

Verder kan dit team  mensen  intensief en krachtgericht begeleiden bij hun zoektocht naar een nieuwe woonst. Hiervoor kan het OCMW samenwerken met relevante actoren.

Belangrijk is dat we mensen in armoede en sociale uitsluiting , hun ervaringsdeskundigheid en hun verenigingen  als volwaardige partners  meenemen tijdens het opzetten, implementeren en evalueren van het armoedebeleid. Alleen zo kunnen we komen tot gedragen beleidsacties met duurzame resultaten en met respect voor de belevingswereld van mensen in armoede en sociale uitsluiting.

Dit zou bijvoorbeeld kunnen door het organiseren van een jaarlijkse armoededag  .  Het is enorm belangrijk dat mensen in armoede en hun verenigingen waar armen het woord nemen in grote mate betrokken worden bij de organisatie van deze dag. Elk jaar kan gefocust worden op een ander levensdomein ( huisvesting en energie, maatschappelijke dienstverlening, tewerkstelling, enz….). Tijdens deze dag wordt er stil gestaan bij de knelpunten en sociale uitsluitingen met structurele oorzaken die mensen in armoede ervaren en wordt er gezamenlijk bepaald hoe het beleid en de verschillende  organisaties hierop kunnen inspelen.



Bronnen:

Jaarverslag 2010 OCMW Leuven
http://www.vlaams-netwerk-armoede.be/